Σαν παλιά ελληνική ταινία

Τον τελευταίο καιρό βάζω να δω καμιά παλιά ασπρόμαυρη ελληνική ταινία πριν κοιμηθώ μιας και είναι πολλές διαθέσιμες στο youtube. Είδα πασίγνωστες και άλλες λιγότερο γνωστές…μερικές ολόκληρες και άλλες αποσπασματικά…όλες από τις δεκαετίες του 50 και του 60. Είχα διαβάσει κάπου παλιότερα ότι τότε είχαμε τη μεγαλύτερη κατά κεφαλή παραγωγή ταινιών στον κόσμο. Φυσικά κάποιες τις ευχαριστιέμαι και γελάω πολύ ενώ άλλες με αφήνουν αδιάφορο. Πιστεύω μάλιστα ότι η εθνική μας συνείδηση έχει να κάνει περισσότερο με ατάκες που έκαναν όλη την Ελλάδα να γελάσει παρά με ιστορικούς μύθους. Σε όλες πάντως βλέπω κοινά στερεότυπα που χρησιμοποιήθηκαν σε κάθε σενάριο για χάρη του φιλοθεάμονος λαού που θα πλήρωνε από το υστέρημα του για να τις δει.

Το αφεντικό / βιομήχανος είναι στάνταρ κάθαρμα --- πάντα ο κεφαλαιούχος και ο μεγαλοεπιχειρηματίας είναι ο σατανάς της υπόθεσης--- αν είσαι πλούσιος εκτός από μαλάκας είσαι και βλάχος με ταπεινές ρίζες που το ‘χεις ξεχάσει και πρέπει να στο θυμίσουν---ο μάγκας και ο φιλότιμος είναι πάντα το εργατόπαιδο----οι πλούσιοι είναι φλώροι, κακομαθημένοι και απατεώνες---οι ξένοι είναι ανόητοι γραφικοί και συχνά ομοφυλόφιλοι αλλά καμιά φορά πηγή χρημάτων----οι οποίοι ομοφυλόφιλοι είναι γραφικοί ανόητοι---- η γυναίκα είναι δούλα και κυρά και της μιλάς όπως θες---μοναδικό μέλημα της νέας κοπέλας είναι το πώς θα αποκατασταθεί με γάμο---η μόνη περίπτωση να έρχεσαι από το εξωτερικό και να έχεις λεφτά αλλά να είσαι μάγκας και όχι γραφικός ή κακός είναι να είσαι ελληνοαμερικάνος αφού εμείς πάμε έξω και προκόβουμε αλλά πάντα είμαστε ψυχάρες που δεν ξεχνάμε την οικογένεια πίσω.

Σίγουρα υπάρχουν και άλλα κλισέ και στερεότυπα όμως αυτά είναι τα πρώτα που μου έρχονται στο μυαλό σκεπτόμενος τις τελευταίες 15-20 ταινίες που είδα.  Εφόσον έχω να κάνω με μια εποχή που δεν έζησα και που είχε τις δικές της ιδιαιτερότητες (η φτώχεια είναι το σημαντικότερο στοιχείο) δεν θα κάνω κοινωνιολογικές αναλύσεις. Αναρωτιέμαι όμως έπειτα από μισό αιώνα πόσα έχουν αλλάξει;

Μεγάλο μέρος του πληθυσμού παραμένει επιθετικό απέναντι στον ρόλο του ιδιώτη εργοδότη…μεγάλο μέρος του αντρικού πληθυσμού παραμένει ομοφοβικό , σεξιστικό και ανατολίτικα υπερσυντηρητικό….οι περισσότεροι βλέπουν με καχυποψία (αρκετές φορές σε σημείο παράνοιας) τους ξένους από τη δύση ή με διάθεση υποτίμησης (κουτόφραγκοι / ξενέρωτοι / χαζοαμερικανάκια / μέθυσοι και άλλα πολλά…εξακολουθούμε να χαιρόμαστε για τους Έλληνες που πρόκοψαν στις χώρες των κουτόφραγκων δίχως αναγνώριση στους ξένους για τις χώρες που έφτιαξαν αλλά βλέποντας το ως προσωπική μαγκιά του κάθε ατόμου που κουβαλά την ελληνική ταυτότητα…εξακολουθούμε να περιμένουμε τη μαγική βοήθεια από έξω (θείος από την Αμερική ή το εύκολο χρήμα του ξένου που κοροϊδεύουμε) για να μας βγάλει από την απελπιστική θέση.

Μετά τις ασπρόμαυρες ελληνικές ταινίες ήρθε το πολύχρωμο των δεκαετιών της ευμάρειας και των δήθεν αλλαγών για να καταλήξουμε πάλι σε μια ασπρόμαυρη κοινωνία της κρίσης, του λαϊκισμού και του φόβου προς κάθε τι διαφορετικό. Το χρώμα δεν το είχαμε περάσει πολλά χέρια πραγματικής προόδου και στην πρώτη μπόρα ξεπλύθηκε. Έπειτα από μισό αιώνα ταξιδιού γυρίσαμε στο ίδιο σημείο με τις τσέπες πάλι άδειες. Γυρίσαμε στο ίδιο σημείο επειδή ποτέ δεν προχωρήσαμε πραγματικά. Να μην αγνοήσουμε το μάθημα τούτη τη φορά…ο μόνος διαχρονικός πλούτος δεν έχει να κάνει με τις τσέπες μας.